четверг, 19 марта 2015 г.

Ийэ тыл сүмэтин билээри

“Ийэ тыл сүмэтин билээри” төрөөбүт тыл күнүгэр аналлаах күрэх лоп курдук биир ый буолан баран кулун тутар 13 күнүгэр литературнай музейга ыытылынна.  Бу күрэҕи икки тэрилтэ – Ойуунускай музейа уонна Оҕо, ыччат Киинин кыраайы үөрэтэр салаатын библиотекардара бииргэ кыттыһан ыыттылар. Куорат сахалыы тыыннаах оскуолаларын оҕолоро төрөөбүт тылларын, төрүт үгэстэрин төһө билэллэригэр күрэхтэстилэр. Барыта биэс: Айыы кыһата, Саха гимназиятыттан, 17 №-дээх, 26 №-дээх уонна 1 №-дээх оскуолалартан  алталыы оҕо 7-8 кылаас үөрэнээччилэрэ хамаанданан   кытыннылар. Бу маннык күрэххэ оҕолор эрдэттэн бэлэмнэнэн кэлэллэрин тас өттүнэн эбии саҥаны билэн-көрөн, биир өйгө-санааҕа,  иллээх, доҕордуу сыһыаҥҥа, коллективтаах буолууга иитиллэллэрэ буолар.
Күрэхпит иннинэ кылгастык Саха норуотун үтүө дьоннорутттан биирдэстэрэС.А.Новгородов алпабыыта саха маассабай суруга-бичигэ олохтонуутугар, тарҕаныытыгар төрүт буолбутун кэпсээтибит.
Күрэх барыта биэс түһүмэҕинэн барда:
1.  Төрөөбүт тылы ыраастык саҥарыы. Дария Валентиновна билиҥҥи күннээҕи саҥарар тылбытыгар сыыһаны-халтыны көннөрөр сорудахтарын эндэппэккэ быһаардылар.  
2.  Музей экспонаттарынан таайбараҥ. Бу түһүмэххэ дьон иннигэр тахсан өбүгэлэрбит туттубут малларын-салларын тутан-хабан туран аатын, туохха туттубуттарын, туох матырыйаалтан оҥоһуллубутун, быһааран кэпсээтилэр.Онуоха сорох эппиэттэр көрдөөх  да буолан ыллылар. Холобура, билиҥҥи олоххо  туһаныллыбат кыһыах (тирии түүтүн, субатын ыраастыыр мас уктаах кэдэгэр тимир )диэн туттар тэрили  тоҥ балыгы ыраастыыр, кыһар диэтилэр. Сөп ээ, билигин улахан да дьон билбэттэрэ буолуо ити кыһыаҕы.     
3.  Тыл оонньуута түһүмэххэ Платонова Аида Власьевна оҕолорго проекторынан тыктаран саха сирин өрүстэрин, хамсыыр харамайдарын ыйытан ребустары, кроссвордары таайтарда.
4.  Сомоҕо домох. Манна саха тылын ордук кэрэ, этигэн, бэргэн оҥорор тыл ситимин, сомоҕо домоҕу  ис хоһооннорун  быһаардылар.  Түһүмэх олус киирсиилээх буолла. Оҕолор күннээҕи кэпсэтиигэ  туттар сомоҕо домохторун олус үчүгэйдик билэллэрин көрдүбүт-иһиттибит. Холобура, хараххын быраҕа сырыт, тимир тириитин кэппит, күөх оту тосту үктээбэт, биһикпин ыйаабыт сирим о.д.а. түргэник быһааран эппиэттээтилэр.    
5.  Блиц-турнир.
Дьэ ити курдук тылга күрэхпитигэр элбэх очкону ылан 17 №-ээх оскуола  “Тииҥ мэйии”  анал ааты ылла. Бары оскуолалар эмиэ тус туһунан анал аакка тиксэн  үөрдүлэр-көттүлэр. Онон кыайтарбыт хамаанда диэн суох буолла.

Оҕо төрөөбүт тылынан киэн туттуута үрдээтин уонна Ийэ тыл баайын-сүмэтин иҥэрэр, үөрэтэр саха тылын, литературатын учууталларыгар махтанабыт.